Baştan Sona Doktora Süreci
Doktora Yapmak
Doktora eğitimi bilindiği üzere bağımsız araştırma yapmak bilimsel olayları geniş ve derin bir şekilde inceleyerek yorum yapmayı ve yeni yöntemler, formüller ve yeni sentezlere ulaşmak için gerekli adımları belirlemeyi kazandırır öğrenciye. Doktora lisans veya yüksek lisans bittikten sonra kendi alanında bir eser ortaya çıkarmak veya o alandaki sınavı vermektir. Doktora özellikle akademisyen olmak isteyenlerin başvurmuş olduğu bir program olsa da günümüz şartlarında özel sektörde de doktora yapmış olma şartı aranmaya başlanmıştır. Bu da doktora eğitiminin önemini daha da arttırmıştır.
Doktora eğitimi diğer adıyla doktora yapmak lisans mezunu veya yüksek lisans mezunu olarak yapılabilir. Lisans mezunu kişilerin direkt başvurduğu doktoraya birleşik doktora denmektedir. Lisansın ardından yapılan doktora eğitim süresi 10 yarıyıldır. En geç tamamlama süresi ise 14 yarıyıldır. Lisansüstü mezunu öğrencilerin ise tamamlama süresi 8 yarıyıldır. En geç tamamlama süreleri 12 yarıyıldır. Lisansüstü mezunları doktora başvurularında en az ALES’ten 55 puan alma şartı aranmaktadır. Lisans mezunlarında ise 70 ALES puanı şartı aranmaktadır. Yabancı dil sınavından ise en az 55 puan almak gerekmektedir. Bunlar YÖK’ün belirlemiş olduğu en az değerlerdir. Üniversiteler bunu daha da arttırabilirler.
Öğrenciden mezuniyet derecelerini, mülakat, referans mektubu gibi ekstra belgeler de isteyebilir. Doktora programında ikinci öğretim bulunmamaktadır. Doktora yapmak zorlu bir süreçtir. Daha derinlemesine araştırma gerektiren bir iş olduğundan dolayı fazlasıyla zaman ayırmayı ve araştırma yapmayı gerektiren bir süreç olacaktır. Bu yüzden kişi bu tempoya ayak uyduramayacaksa derin araştırmada zorlanacaksa doktoraya başlamaması kendisi için daha iyi olacaktır.
Doktorada ders tamamlama süresi lisansüstü mezunları için 4 yarıyıldır. Lisans mezunları için ise 6 yarıyıldır. Doktora sürecinde öğrenci normal tamamlama süresinde bitirmedikleri takdirde lisansüstü mezunlar için tez ile beraber maksimum 12 yarıyılda bitirmek zorundadırlar. Lisans mezunları ise 14 yarıyılda bitirmek zorundalar. Doktorada lisansta gördüğümüz eğitim gibi hoca anlatsın öğrenci dinlesin tarzda bir eğitim yoktur. Hatta öğrenci araştırır gelir hocaya anlatır diyebiliriz. Muhtemelen öğrenci sayısı da 5-6’yı geçmeyecektir. Yüksek lisansa benzer yönlerinin olmasıyla beraber yüksek lisanstan daha ciddi ve derinlemesine araştırma gerektirmektedir.
Lisansta başarımızı 100 üzerinden 70-80-90 gibi derecelendirebiliriz. Fakat doktorada birçok bölümde başarım bu oranda diyemeyiz. Yaptığımız çalışmanın doğruluğundan tamamen emin olmamız gerekmektedir. Doktora eğitiminde ders aşaması bittikten sonra yeterlilik sınavı gelmektedir. Yeterlilik sınavı yazılı sınav ve sözlü sınavdan oluşabilmektedir. Yazılı sınavı geçen öğrenciler sözlü sınava alınmaktadırlar. Sözlü sınavda kendi alanınızda literatüre hakim olmanız beklenmektedir. Yeterlilik sınavından sonra tez aşaması gelmektedir. Tez aşaması doktorada öğrencinin yapmış olduğu son aşamadır. Fakat oldukça zorlu bir süreçtir. Tez’in yazılabilmesi için literatür çok iyi bir şekilde taranması gerekmekte ve en ufak ayrıntı bile gözden kaçmaması gerekmektedir.
Yüksek lisans ve doktorada en önemli aşama literatür aşamasıdır. Literatür araştırması iyi yapılmadığı takdirde tezin başarıya ulaşması oldukça zordur. Tez seçerken konu seçiminde dikkatli olmalıyız ve yapabileceğimiz konuyu seçmeliyiz. Aksi takdirde tez yazımında zorlanacağız sonuca ulaşma sürecimiz uzayacaktır. Tez yazılıp sonuçlandırıldıktan sonra birde savunması olacaktır. Tez savunmasında hocalar soru yağmuruna tutabileceklerdir. Bu yüzden savunmada konuya tamamen hakim olmak gerekmektedir.
Doktoranın bazı avantajlarını şöyle sıralayabiliriz. Doktora bize kendi bildiklerimiz doğrultusunda en iyi ve en doğruyu bulma becerisini kazandırır. Bilginin kaynağına ulaşma alışkanlığı kazandırır. Buda bize zamanla duyduğumuz gördüğümüz herşeyin doğruluğunu sorgulamaya yöneltir. Yapacağımız çalışmaları bilim insanları ve farklı camialara sunacağımızdan topluluk karşısında konuşmamız gerekecektir. Bu da bize toplum karşısında konuşabilme yeteneği kazandıracaktır.
Doktora sürecinde birçok fon veya cihaz kullanımı için izin istenebilir. Hayatımızda kullanamadığımız cihazları kullanma fırsatı elde edebilir görmediğimiz yerleri görme fırsatımız olabilir. Dezavantajı ise düşük maaşlı olması. Sahip olduğu bilgiye göre daha fazla maaş beklentisine girilebilir. Maalesef sadece ülkemizde değil dünyanın her yerinde maaşlar düşüktür. Düşük görülmesinin bir sebebi de hala öğrenci statüsünde görülmesidir. Doktora yaparak kişisel gelişimimizi olumlu yönde geliştirebiliriz. Doktora yaparken bir işte çalışıyor olmamız bizi daha fazla yoracaktır. Bu yüzden iş hayatımıza ve doktoraya yeteri kadar zaman ve efor harcayabileceğimizi düşünüyorsak başvurmamız gerekmektedir. Aksi halde hayal kırıklıkları olabiliyor. Bilime katkıda bulunmak ve insanlık için iyi bir şey yaptım hissini almak istiyorsanız doktora yapmanızı tavsiye edebiliriz.
