SGK Denetmen Yardımcısı Nasıl Olunur?

SGK denetmen yardımcılığı, Sosyal Güvenlik Kurumu’nun il teşkilatlanmasında görev yapan denetim mesleğidir. 2011 yılında ihdas edilerek yönetmelik ile hak ve görevleri düzenlenmiştir.

Mesleğe giriş
SBF ve İİBF mezunları P-113 puan türü ile İstatistik ve Matematik mezunları ise P-111 puan türü alım yapmaktadır. Bugüne kadar 75 taban puan ile alım yapmaktadır. Ancak genellikle talep fazlalığı nedeniyle SGK Denetmen Yardımcılığı kadrosuna başvuru yapan son adayın puanı 80+ olmaktadır.

P-113 Puan Türü ve Önemi
Genel Kültür ve Genel Yetenek %30; hukuk, maliye, muhasebe, iktisat, işletme, muhasebe, ÇEKO ve Kamu Yönetimi %10 etkilidir. Yani A Grubu adaylarının genellikle ihmal ettiği GK-GY + İşletme + ÇEKO + Kamu Yönetimi testleri P-113 puan türünün asıl belirleyicisi olacaktır.

Meslek yönetmeliğine göre mesleğe giriş için kuruma yazılı veya sözlü sınav yapma serbesti tanınmıştır. Şuan için kurum sadece sözlü sınav ile alım yapmaktadır. KPSS puanıyla yapacağınız başvuru neticesinde listede yer almayı başarırsanız sizleri sözlü mülakat beklemektedir.

Sözlü sınav yalnızca Ankara Balgat’ta bulunan Başbakanlık binasında yapılmaktadır. Adaylar mülakat sürecinde hukuk, maliye, muhasebe, iktisat, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, 4587 sayılı İş Kanunu, 5502 sayısı Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu ve Sosyal Güvenlik Denetmenlerinin hak, sorumluluk ve yetkilerini sıralayan yönetmelikten sorumlu tutulmaktadır. Mülakatta mezun olunan bölüm kısmen dikkate alınmakta ve sorulan sorular buna göre şekillenebilmektedir.

Mülakat sonuçları TC kimlik no ile sorgu yapılan ekranda kişisel olarak duyurulmaktadır. Duyurudan sonra atama yapılacak iller duyurulmakta ve online olarak doldurulup imzalanan tercih formları ile diğer evrakların teslim süreci başlamaktadır.

Tercihler internet üzerinden yapılmaktadır. 20 tercih hakkınız vardır. İlk 20 tercihte kadro açılan illerden istediklerinizi seçebilirsiniz. 21. tercih, 20 tercihinize yerleşemezseniz kurumun sizi atayacağı yeri kabul ettiğiniz anlamına gelir. Bu seçeneği açıp açmamakta özgürsünüz.

Mülakat neticesinde yedek uygulaması mevcuttur. İlk tercihlerde yerleşemeyen adaylardan boş kalan yerler için yedek adaylar tercih yapar. Yine benzer prosedür uygulanır ve kadrolara yerleşim gerçekleştirilmiş olur. Ardından atanacağınız il de benzer yöntemle duyurulur. Evinize tebligat gelmesinden itibaren kendi ilinde başlayacak olanlar aynı gün, il dışına gidecek olanlar ise tebligat tarihinden itibaren 15 gün içinde göreve başlarlar. Eğer ilinize gidip ayın 14’ünde geldiğinizi beyan eder ve imzayı atarsanız, o ayın maaşını peşin olarak alabilirsiniz.

Meslekte sizi neler bekliyor?
Öncelikle mesleğe başladığınızda “aday memur” olacaksınız. 1 yıllık aday memurluk süreci ve bu süreçte yetkisiz denetmen yardımcısı olacaksınız. Bu süreçte sizi daha çok servisin evrak işleri bekliyor. Üstadınıza bağlı olarak denetimlere çıkma şansına sahipsiniz. Bu kişiden kişiye değişebilen bir durumdur. Denetime çıkmak size avantaj sağlayacaktır. Çünkü soyut ve karmaşık olan kurum mevzuatı tatbik edildikçe daha anlaşılır ve uygulanabilir hale gelmektedir.

1 yılın sonunda bağlı olduğunuz İl Müdür Yardımcısı asaletinizi tasdik eder. Bu tasdikten evvel birimin size yapacağı basit bir sınavdan geçeceksiniz. Ardından sizi bir “yetki sınavı” bekliyor. Yetki sınavı klasik ve/veya test olarak yapılmaktadır. Sınav hukuk, muhasebe ve kurum mevzuatından oluşmaktadır. 2 hakka sahipsiniz, yetkinizi aldıktan sonra da artık kendi denetimlerinize çıkmaya başlayacaksınız.

3.yılın sonunda ise “yeterlik sınavı” olacak. Yine benzer şartlar geçerli Ek olarak bir sözlü mülakat yapılacak. Sonrasında ise yeni bir atama sürecine gireceksiniz. Bu atama yeterlik sınavındaki başarınıza göre yapacağınız tercihe göre gerçekleşecek. Denetmen sıfatına haiz olacaksınız.

Meslek, 5510 sayılı kanuna, meslek yönetmeliğine ve denetimi ayrıntılandıran genelgelere bağlı olarak yürütülmektedir. Denetimini yapacağınız başlıklar temel olarak “sigortalılık” üzerine olacaktır. Yapacağınız denetim belli aşamalara dayanır. Bu aşamaları şu şekilde sıralayabiliriz;
* Mucip aşaması: Bu aşamada genel olarak il müdürlüklerinin kayıt dışı istihdamla mücadele birimlerinden size ihbar yazısı görevlendirme üst yazısı ile birlikte gelir. Sorumlu denetmen sizlere bu mucipleri dağıtır. İhbar kaynakları ise Alı 170 şikayet hattı, BİMER’e gelen şikayetler veya direkt olarak intikal eden dilekçelerdir. O ay yapacağınız iş bu muciplerdir. Bu işlem aynın başında yapılır ve ay sonuna dek mucipleri raporlandırmanız gerekmektedir.

* Denetim aşaması: Denetimi yerinde yaparsınız, iş başlığına göre değişmekle beraber çevre soruşturması, fiili çalışma tespiti, kayıtların incelenmesi yollarıyla tutanak tutar, tutanağı rapora dayanarak gösterirsiniz. Denetim yerine istediğiniz gibi girmek, zorluk çıkarılırsa kolluk kuvvetlerinden yardım almak gibi yetkileriniz vardır.

* Değerlendirme ve kanaatin oluşması: Bir durumun tespitinde sizin kanaatinizin oluşması, karar vermeniz için yeterlidir. Delillendirmek önemli olmakla beraber, oluşan kanaatinizi rapora yansıtarak, bir sonuca etki etme şansına sahipsiniz. Bu değerlendirmede yetkinizin bir sınırı yoktur. Yemin dışında her türlü delile dayanabilirsiniz.

* Rapor aşaması: Bir denetmenin ay içinde almış olduğu mucipleri raporlandırması gerekmektedir. Merkezi teşkilat bu raporları istatistik ve performans takibi yolu ile izlemektedir. Yazdığınız rapora karşı idari başvuru yolları ihtiyari olarak açıktır. İdari aşamadan sonra ise ancak yargı yoluna başvurularak raporların aksi ispatlanmak suretiyle iptal edilebilir.

Meslek size ciddi bir yetki sahası sunmaktadır. Mesleğin ihdasının en önemli amacı kayıt dışı istihdam ile mücadeledir. Yapacağınız denetimler sonucu haksız kazançları engelleyebilirsiniz. Denetimlerde herhangi bir grup ayrımı söz konusu değildir. Köydeki bakkalı da şehirdeki holdingi de denetleyebiliyorsunuz. Bu yönden her tip işverenle muhatap olma şansına sahipsiniz.

Elbette mesleğin olumsuz yanları da bulunmakta. Bunların başında özlük hakları sorunu geliyor. Şu an yeni başlayan denetmen yardımcısı 9/1 düzeyinde başlıyor ve 3100 TL civarında başlangıç maaşı var. (2016 yılı verileri) 2200 ek gösterge emeklilikte çok ciddi gelir ve ikramiye kaybı ile karşı karşıya olmanıza sebep olmaktadır. Kaldı ki dereceniz ilerlediğinde ise tırmanabildiğiniz gelir 4000 TL civarındadır. Bu rakamlar meslek mensuplarının meslekte kalmasının önüne geçen bir durum.

Meslek rotasyona tabidir. Bu da belli sürelerle düzen bozulması anlamına geliyor. Ancak taşraya geldiğiniz vakit rotasyonun gerekliliğini anlayacaksınız. Çünkü küçük bir ilde 5 yıl gibi bir süre ikamet ettiğinizde herkesi tanıma imkanına sahip oluyorsunuz bu da ilişkileri bir noktadan sonra ciddiyetten uzaklaştırabiliyor ve sağlıklı denetim yapılmasını engelleyebiliyor.

Şikayet mekanizmasında herhangi bir kısıt yok. Herkes dilediğince şikayet yaptığı için denetmenlerin iş yükü de artıyor.

Mesleğin önü gelecekte daha açık olacak. Meslek mensupları hem özlük hakların iyileştirilmesi hem de daha saygın bir konuma gelmesi için uğraş vermektedir. Ayrıca ÇŞGB’nin etkin denetim ve kayıt dışılığın azaltılması hedefleri doğrultusunda hedeflediği 5000 denetim personeli hedefine bağlı olarak meslek daha da önem kazanacaktır.