Borçların İfası
Borçların İfası
Borçlanılmış edimi yerine getirmeye ifa denir. Edimin ifası, borçlunun yönünden maddi bir davranış veya kaçınma ya da olanak tanıma niteliğinde ise ifanın geçerli olması için borçlunun fiil ehliyetine sahip olması gerekmez. Ancak borcun ifası bir hukuki işlemi gerektiriyorsa borçlunun fiil ehliyetine sahip olması gerekir.
İfa konusu
Borcun ifa konusu imkansız veya hukuka veya ahlaka aykırı olmamalıdır. Alacaklı, borçludan tarafların anlaştıkları konuyu yerine getirmesini talep edebilir. Borçlanılmış edim yerine başka nitelikte, başka çeşitten bir şey verilmişse borçlanılan şeyden başka bir şeyin ifası söz konusu olur. Buna da aluid adı verilir. Örneğin orjinal bir tablo yerine kopyasının verilmesi aluid olarak nitelendirilir.
İfa Yerine Edim
Borçlunun edimden başka bir şeyi ifa yerine önermesi ve alacaklının bunu kabulüyle ortaya çıkar. Bu durumda eski borç sona erer. İfa yerine edimin, asıl borçtan farklı değerde olması arada oluşan değer farkını isteme hakkını vermez.
İfa Amacıyla Edim
Borçlu alacaklıya paraya çevirip alacağını elde etmesi için borcun konusu edimden başka bir ifa teklif etmesi ve alacaklının kabul etmesiyle gerçekleşir. Kısacası ifa amacıyla edimde yeni edimin kabulüyle eski borç sona ermez.
Seçimlik Borç
Birden çok borçtan yalnızca birinin ifasıyla borcun sona ereceği kararlaştırılmışsa seçimlik borç söz konusudur. Örneğin bir kişinin ya bir televizyonu ya da belli bir bilgisayarı vereceği kararlaştırılmışsa seçimlik borç söz konusu olur.
Seçimlik Yetki
Alacaklının talep edebileceği, borçlunun yerine getirebileceği asıl ifa yerine ikame ifa seçimlik yetki olarak nitelendirilir. Örneğin A’ya 100 dolar borcu olan B’nin 100 dolar veya karşılığı TL ödeyebilme yetkisi seçimlik yetkidir.
Kısmi ifa
Borcun tamamı belli ve muaccel ise alacaklı kısmen ifayı reddedebilir. Kısmi ifanın gerçekleşebilmesi için borcun bölünebilen edim olması gerekir. Bölünemeyen edimde kısmi ifa söz konusu olmaz. Alacaklı kısmi ifayı kabule mecbur değildir ve kabul etmezse borçlu tüm borç için temerrüde düşmüş sayılır. Ancak bazı hallerde alacaklı kısmi ifayı reddedemez. Bu haller aşağıdaki gibidir;
* Sözleşme gereğince borçlu kısmi ifayı kabul etmeliyse,
* Edimin miktar veya niteliği bir seferde ifaya imkan vermiyorsa
* İfanın reddi dürüstlük kuralına aykırıysa
* Kanunda belirtilen özel durumlarda (örneğin: poliçede alacaklı kısmi ifayı kabule mecburdur)
Bölünemeyen edimlerde ifa
Bölünemeyen bir borcun birden çok alacaklısı varsa alacaklılardan her biri borcun alacaklıların tamamına ifasını isteyebilir. Borçlu, edimini alacaklıların hepsine birden ifa etmek zorundadır.
İfa Yeri
* Para borçları, alacaklının ödeme zamanındaki yerleşim yerinde ödenir. Burada alacaklının ifa anındaki ikametgahı hükmü önemlidir. Buna göre alacaklının sözleşmeden sonra ikametgahı değiştirse borç ifa anındaki yeni ikametgahında ifa edilir.
* Parça borçları, sözleşmenin kurulduğu sırada borç konusunun bulunduğu yerde ifa edilir.
* Bunların dışındaki bütün borçlar doğumları sırasında borçlunun yerleşim yerinde ifa edilir.
