Üniversite ve Bölüm Tercihi Yaparken Dikkat Etmeniz Gereken 11 Şey

2021 yılı YÖK istatistiklerine göre ülkemizde 129 devlet, 75’i vakıf ve 4’ü vakıf meslek yüksekokulu olmak üzere 208 üniversite bulunmakta. Bu yazımızda üniversite ve bölüm tercihi yapacak öğrenciler için önemli olabileceğini düşündüğümüz 30 tavsiyede bulunacağız.

Değerli arkadaşlar 8 yılı aşkın süredir sizler için içerik üretmekteyiz. İçeriği hazırlayan ben ailemden uzakta üniversite okudum. Yurt ve öğrenci evinde kaldım. Farklı deneyimlerim oldu ve üniversiteden mezun olalı 6 yıl oldu. Hem kendi tecrübelerim hem de çevremde gördüklerimi dikkate alarak size üniversite & bölüm tercihi yaparken bir dizi önerilerde bulunacağım. Hepinizin geleceği güzel olsun.

Üniversite ve Bölüm Tercihi Yaparken Dikkat Etmeniz Gereken 11 Şey

1- Hangi mesleği yapacağınıza karar verin

Avukat, hakim, diş hekimi, doktor, eczacı, mühendis, öğretmen… Öncelikle kendinize “Hangi mesleği yaparsam daha mutlu olurum?” sorusunu sormalısınız. Bu soruyu cevaplarken gerçekçi ve dürüst olun. Kendinizi tanıyın. Örneğin çocukları sevmiyorsanız okul öncesi öğretmenliği, sınıf öğretmenliği gibi bölümleri yazmayın. Çok fazla konuşmayı sevmiyor ve içine kapanık biriyseniz avukat olmak istiyorum demeyin. Sayılarla uğraşmayı sevmiyorsanız matematik ve istatistikle alakalı bir işte çalışmak sizi mutlu etmez. Bu yüzden kendinize “Ben nasıl biriyim? Hangi özelliklerim ağır basıyor? Bana uygun meslek nedir?” gibi sorular sormalısınız. Puanınız, sıralamanız ne olursa olsun

2- Ailenizi Değil Duygularınızı Dinleyin

Bilgisayar ve yazılıma çok meraklısınız ancak yakın akrabalarınızdan biri müteahhit. Bilgisayar veya yazılım mühendisi olmak istiyorsunuz ancak aileniz daha kolay iş bulabilmeniz için sizi inşaat mühendisliğine yönlendiriyor. Maalesef ülkemizde mezun olduktan sonra garanti iş bulabileceğiniz bölüm sayısı her geçen yıl azalıyor. Şu an için benim aklıma gelen iş bulabileceğiniz garanti bölümler Tıp Fakültesi, Diş Hekimliği Fakültesi ve Eczacılık. Geleceğinizin daha iyi olmasını istedikleri ve bu konuda daha tecrübeli oldukları için ailenizin tavsiyelerine tamamen kulak kapamayın.

3- Sadece Diploma İçin Üniversite Okumayın

Neden mi? Çünkü;

• 20-24 yaş grubundaki üniversite mezunlarındaki işsizlik oranı %34
• Toplam işsizlerin 1/4’i üniversite mezunu
• Hatta eğitim düzeyine göre işsiz sayısı en fazla olan grubu üniversite mezunları oluşturuyor.

Kabul edelim birçok üniversite ve bölüm işsizlik oranlarını artırmaya katkıda bulunmaktan başka hiçbir işe yaramıyor. Bu yüzden okumak istediğiniz bölümü iyi araştırın. Özel sektördeki iş sahalarına bakın ve kamuya giriş şartlarını, yılda kaç alımın olduğunu, kaç puanla atanabileceğinizi detaylı bir şekilde inceleyin.

4- Mezuna Kalmaktan Korkmayın

Ülkemizdeki öğrenci ve üniversite sayısını iş sahasıyla karşılaştırdığımız zaman korkunç bir uçurum olduğunu söyleyebiliriz. Mezun olduktan sonra bir kutuda saklayacağınız diplomanızdan başka size hiçbir katkısı olmayacak bir bölüm okumak yerine eğer kendinize güveniyorsanız mezuna kalın. Eğitim hayatında 1 yılı kayıp olarak görmüyorum. Üniversite arkadaşlarınızla tanıştığınızda zaten birçok kişinin yıl kaybı yaşadığını göreceksiniz.

• Ülkemizde şu an 7.940.133 öğrenci bulunuyor. Bu sayı ülke nüfusunun %9,54’ü demek. Kabaca hesaplarsak her 10 vatandaştan 1’i şu an üniversite okuyor.
• Uzaktan öğretim ve Açık öğretim öğrencileri hariç ise 3.740.332 üniversite öğrenci bulunuyor.
• Aşağıdaki veriler 2020 YÖK verileridir.

Programlar	Öğrenci sayıları
Lisans (toplam)	4.538.926
Örgün öğretim (lisans)	2.024.819
İkinci öğretim (lisans)	372.912
Uzaktan öğretim (lisans)	44.475
Açık öğretim (lisans)	2.096.720
Önlisans (toplam)	3.002.964
Örgün öğretim (önlisans)	728.880
İkinci öğretim (önlisans)	226.845
Uzaktan öğretim (önlisans)	27.261
Açık öğretim (önlisans)	2.019.978
Yüksek lisans (toplam)	297.001
Örgün öğretim (yüksek lisans)	258.707
İkinci öğretim (yüksek lisans)	26.927
Uzaktan öğretim (yüksek lisans)	11.367
Doktora (toplam)	101.242
TOPLAM	7.940.133
Uzaktan öğretim ve Açıköğretim hariç TOPLAM	3.740.332

5- Yabancı Dil Eğitimi Veren Bir Bölüm Seçmeye Özen Gösterin

2011 yılında TRT’de yayınlanmaya başlayan ve çok sevdiğim “Leyla ile Mecnun” dizisinde konuyla ilgili harika bir sahne var. İsmail Abi iş başvurusu yapar. İş şudur:

• Günde sadece 6 kez düğmeye basılacak.
• 3.000 TL maaş (2011 yılı asgari ücret 658 TL), 2011 model arabayla gezilecek, açık büfe yemek imkanları var. Tek şart ise İngilizce bilmek. İngilizce bilmeyen İsmail Abi “Düğmeye İngilizce mi basacağım?” diyerek her işe İngilizce isteyen işverenleri ti’ye alırken bir yandan da günümüz Türkiyesini özetlemiş.

Değerli arkadaşlar özel sektörde durum maalesef bu şekilde. Yabancı diliniz yoksa ikinci sınıf vatandaş muamelesi görüyorsunuz. Kamu sektöründe yabancı dil nispeten önemli olmasa da kurumların birçoğu uzman, müfettiş, denetçi kadrolarına YDS’den 70+ puan şartı koymakta. Bunun yanında akademik kariyer düşünüyorsanız zaten YÖK-DİL, YDS, TOEFL, IELTS gibi sınavlardan belirli puanı almanız gerekiyor.

Bu sebeplerden dolayı %100 İngilizce eğitim veren bir bölümü seçmeniz iş başvurusu yaparken özgeçmişinize ekleyebileceğiniz en önemli bilgi olması sebebiyle önem arz etmektedir. Bunun yanında yabancı dilde eğitim veren bir öğrenciyseniz Erasmus, Work And Travel gibi programlara katılma isteğinizi de artıracaktır. Bu da hem sosyalleşmenizi sağlayacak hem de yabancı dil konuşma becerinizi artıracaktır. Bunun yanında bu programlara katılmanız özgeçmişinize ekleyebileceğiniz harika bir deneyimi de beraberinde getirecektir.

“Ben öğretmen olmak istiyorum yabancı dille işim olmaz.” diyebilirsiniz, size hak veriyorum. Ancak Milli Eğitim Bakanlığı yeni bir düzenleme getirdi. Yüksek Lisansını tamamlayan öğretmenlere ek puan verecek. Bu da istediğiniz şehre gelebilmenizi kolaylaştırıyor. Yüksek lisans için de üniversiteler belirli bir YÖK-DİL veya YDS puanı istemektedir.

Üniversitelerde çok ilginç bölümler var. Uluslararası ilişkiler, Uluslararası ticaret gibi birçok bölüm üniversitelerin tamamına yakınında Türkçe okutuluyor. Size de ilginç gelmiyor mu?

Özetle %100 İngilizce (veya başka bir yabancı dilde) eğitim veren bir bölümde okumanız daha hızlı ve daha yüksek maaşlarda iş bulmanızı sağlayacaktır.

6- Köklü Üniversiteleri Seçmeye Özen Gösterin

“Her ile bir üniversite” kapsamında üniversite olmayan şehirlere 2006, 2007 ve 2008 yıllarında toplam 41 devlet üniversitesi kuruldu. 2020 yılı itibariyle var olan 208 üniversitenin 130’u 2006 ve sonrasında kurulmuş. Bu üniversitelerin büyük çoğunluğunun hala birçok eksiği bulunmakta. Akademik kadrosu oturmamış, yerleşkesinde birçok sorunu bulunan, kütüphanesinde yeteri kadar kaynağı olmayan üniversiteler… Alanında ün yapmış, mezunlarının çalışma hayatında iyi konumda bulunduğu ve yapılan ortak sınavlarda ilk sıralarda yer aldığı üniversitelere göz atın. Bu üniversitelerin tamamına yakının kuruluşu daha eskiye dayanmakta.

Örneğin Gazi Üniversitesi 1926 yılında Eğitim Enstitüsü adıyla kurulmuştu. Günümüzde eğitim fakültesi alanında en iyi üniversiteler arasında yer alıyor. Aynı şekilde şu an Hacı Bayram Veli Üniversitesi adını alan eski adıyla “Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi” hala kamuda üst düzey kademelerde en fazla mezunun bulunduğu fakülte olarak biliyor.

Boğaziçi, ODTÜ, Ankara, Hacettepe, Bilkent, İstanbul, Ege, Dokuz Eylül, Marmara, İTÜ, YTÜ, KTÜ, Anadolu ve ismini sayamadığım iyi nitelikteki üniversitelerin büyük çoğunluğunun kuruluş yılı geçmişe dayanıyor.

7- Hangi Şehirde Üniversite Okuyacaksınız?

• Hangi şehirde üniversite okumanız gerektiğini etkileyen en önemli iki kriterin “ailenizin maddi durumu” ve “okumak istediğiniz üniversite” olacağını düşünüyorum.
• Ailenizden uzakta üniversite okumanın maliyeti çok yüksek maalesef. Sadece barınma, yemek ve ulaşım için bir üniversite öğrencisi aylık minimum 750 TL ödeme yapmak durumunda kalıyor. Diğer giderleri de hesaba katarsak bir üniversitelinin aylık masrafı 1.500 TL civarı oluyor. Bu sebeple üniversite tercihi yaparken “çok üzücü ancak ailenizin maddi durumunu da düşünmeniz gerekiyor.” Ailenizden uzakta üniversite okumaya kararlıysanız ve ailevi durumunuz giderlerinizi karşılayacak güçte değilse KYK bursu başvurusu yapabilir burs çıkmazsa (tavsiye etmiyorum) öğrenim kredisi alabilirsiniz. Üniversitede bolca vaktiniz olacağı için yarı zamanlı bir işte de çalışabilirsiniz.
• Ailem İzmir’de, üniversiteyi Ankara’da okudum. Öğrenci evinde kaldım. Sorumluluklarım arttı. Ev sahipleriyle muhatap oldum, fatura ödedim, farklı yemekler yapmayı öğrendim, haftalık temizlik yaptım… Kısacası sorumluluk sahibiydim ve bu benim için büyük tecrübe oldu. Bu yüzden ailemden uzakta üniversite okumaktan hiçbir zaman pişman olmadım.
• Okumak istediğiniz üniversite hangi şehirdeyse diğer şartlar da elverişliyse okumak istediğiniz üniversiteyi tercih etmelisiniz. Ancak ailenizin yaşadığı şehirdeki üniversite veya bölüm okumak istediğiniz üniversite/bölüme çok yakın özelliklere sahipse tercihinizi ailenizin bulunduğu şehirden yana kullanmalısınız.
• Üniversite Araştırma Laboratuvarı UniAr’ın 2020 yılında yayınladığı “Öğrenci Dostu Şehirler” listesinde ilk 20 şehir aşağıdaki gibidir. Listenin tamamına BURADAN ulaşabilirsiniz.

8- Üniversiteyi Kazandığımda Nerede Kalacağım?

Üniversite öğrencilerinin dört farklı alternatif barınma seçeneği bulunuyor. Sırayla incelemek gerekirse;

A) KYK yurtları

• Ülkemizde ve KKTC’de bulunan 773 KYK yurdunun toplam kontenjanı 678.763’tür. KYK yurtlarına başvuru sayısı çok fazla olduğu için başvuru yapan herkese yurt çıkmamaktadır.
• KYK yurtlarının avantajları: Yurt ücretlerinin uygun olması, günlük yemek yardımı yapılması, sıkı güvenlik önlemlerinin olması, kendinizi geliştirebileceğiniz etkinliklerin yapılması ve ücretsiz kurslar.
  KYK yurtlarının dezavantajları: Her yurtta olmasa da çoğu yurtta odalarda fazla öğrencinin barınması, yemekhane ücretlerinin pahalılığı, kontenjanların sınırlı olması, odalardaki eşyaların kısıtlı olması, internetin yavaşlığı, üniversitenize uzak bir yurdun çıkma olasılığının bulunması, giriş ve çıkış saatlerinin katılığı.

KYK yurtları özellikle maddi durumu elverişsiz olan öğrenciler için iyi bir tercih olacaktır. En azından başvuru yapın ve yurdunuzu/odanızı gördükten sonra KYK yurtlarından herhangi bir tazminat ödemeden ayrılabilirsiniz. Bu durumda kimsenin hakkını yemiş de olmazsınız çünkü sizin yerinize yedekte bulunan öğrenciler kayıt yaptıracaktır.

B) Özel Yurtlar

Özel yurtlar pahalı olmasına rağmen seçim yapma özgürlüğü bulunduğu için iyi bir barınma tercihi olarak görünmekte.

• Özel yurtların avantajları: Üniversitenize en yakın yurdu seçme imkanınızın bulunması, genellikle kahvaltı ve akşam yemeğinin çıkması, yemek, fatura ödeme, temizlik gibi sorunların olmayışı, güvenli oluşu, istediğin odayı seçebilme imkanına sahip oluşunuz.
• Özel yurtların dezavantajları: Diğer alternatiflere nazaran daha yüksek ücretli oluşu, genellikle 1 yıl anlaşma imzalandığı için bir sorun olduğunda yurttan ayrılsanız dahi anlaşma gereği 1 yıllık ücretin geri kalanını ödeme zorunluluğunun bulunması, bazı yurtlarda yemek ve temizliğin özensiz yapılması, bazı yurtlarda internetin yavaş, ısınmanın yetersiz oluşu.

Özel yurt seçimi yaparken en fazla dikkat etmeniz gereken konunun kalacağınız yurdun üniversiteye yakınlığıdır. Kampüsünüze uzak bir yurt seçimi yaparsanız bir süre sonra çeşitli bahaneler üreterek okula gitme isteğiniz azalacaktır. Yani yurt seçimi başarınızı da etkileyecektir. https://yurt.unibilgi.net sitesinden üniversitenize en yakın özel kız ve erkek öğrenci yurtlarını liste halinde inceleyebilir; size en uygun yurdu seçebilirsiniz.

Örneğin Gazi Üniversitesini kazandıysanız

• Gazi Üniversitesine yakın kız yurtları
• Gazi Üniversitesine yakın erkek öğrenci yurtları bağlantılarını ziyaret ederek Gazi’ye en yakın yurtların iletişim bilgileri, sokak görüntüsü, oda görselleri, oda imkanları ve yurt özelliklerine ulaşabilir ve öğrenci yorumlarını okuyabilirsiniz.

C) Apart

Apart, bir site veya apartmanda bulunan tüm dairelerin ücreti dahilinde üniversite öğrencilerine veya çalışanlara tahsis edilmesidir. Genellikle apart daireler 50-100 m² büyüklüğünde olup fiyatı da daire genişliğine göre değişmektedir. Apartların bir kısmında elektrik, su, internet, ısınma gibi tüm faturalar ücrete dahilken bir kısmında apart ücretine ek olarak faturalar da öğrenciye aittir. Apartı eşyalı ve paylaşımlı ev olarak da düşünebilirsiniz.

D) Öğrenci Evi

“Arkadaşlarınızla evde kalmak.” Üniversitede bunu hayal ettiğinizi görebiliyorum. Ev özgürlük demek. İstediğin saatte evine girip çıkabilirsin. İstediğin yemeği yapabilir ve istediğin arkadaşlarını davet edebilirsin. Bunlar harika duygular ancak eve çıkmanın görünemeyen zorlukları var.

Arkadaşlarınızla eve çıkmaya karar verdiniz. Depozito, emlakçı komisyonu, kira ile birlikte ilk girişte 3 kira bedeli ödeme yapıyorsunuz. Eve spotçudan bile olsa alacağınız eşyalar en az 4-5 bin lira tutacak. Sonrasında yemek, temizlik, elektrik-su-internet-doğalgaz faturaları çıkacak. Evde kalmanın maliyeti ciddi anlamda fazla. Bunun dışında yakın arkadaşınız olsa bile birlikte yaşamak zordur. Birbirinizin sevmediği özelliklerini bir süre sonra görmezden gelemeyebilirsiniz. Yine de evde kalmanın size büyük bir tecrübe kazandıracağını söylemeden geçmek haksızlık olur.

9- Üniversite & Bölüm Tercihinde Pişman Olursam Diye Korkmayın

Üniversiteye yerleştiniz ve bir şekilde üniversitenizi, bölümünüzü, yaşadığınız şehri sevemediniz. Bu gibi durumlarda yeniden YKS’ye girmeniz gerekmiyor. YÖK bu konuda pişmanlık yaşayan öğrencilere yerleştiği yılın YKS puanıyla yeniden tercih yapma hakkı tanıyan bir sistem tanıdı. Merkezi Yerleştirme Puanıyla Yatay Geçiş bağlantısını ziyaret ederek konu hakkında daha detaylı bilgi alabilirsiniz.

Yeri gelmişken ortalama ile yatay geçiş konusunu merak edenler de bağlantıyı ziyaret ederek detayları öğrenebilir.

10- YÖK ATLAS Verilerine Mutlaka Bakın!

YÖK ATLAS’ta yazmak istediğiniz üniversite ve bölümün KPSS, TUS, DUS gibi ortak sınavlarda kaçıncı sırada olduğunu görebiliyorsunuz. Tercih yapmadan önce mutlaka bu verilere bakarak listenizi oluşturmalısınız.

11- YÖK’ün Üniversite İzleme ve Değerlendirme Genel Raporunu İnceleyin

YÖK, her yıl üniversitelerin genel bir değerlendirmesini yapmakta. Bu değerlendirmede üniversitelerin kütüphane, akademik başarı, KPSS ve ALES gibi ortak sınavlardaki başarı sıralaması, yürütülen projeler, öğrenci başına düşen basılı kitap sayısı gibi birçok bilgiler bulunmakta. Sizler için en önemlilerini burada paylaşacağım.

A) KPSS’de en başarılı üniversiteler sıralaması

B) ALES’te en başarılı üniversiteler sıralaması

C) Öğrenci başına düşen basılı kitap sayısının en yüksek ve en düşük olduğu üniversiteler

D) Öğrenci başına yapılan cari harcamanın en yüksek olduğu üniversiteler

Bu veriler sadece vakıf üniversitelerini ilgilendirmektedir.

Tercihlerinizi etkileyecek bu verilerin tamamına ulaşmak için “Üniversite İzleme ve Değerlendirme Genel Raporu” dosyasını buradan indirebilirsiniz.

12- BONUS* Tercih Yapmak İstediğiniz Üniversitenin Online Eğitim Altyapısını Araştırın

Her ne kadar pandemi süreci normalleşse de 2022-2023 eğitim yılında yeni kapanmalar olabilir.  Bu yüzden online eğitim altyapısının iyi olduğu, öğrencilerin ders izlerken, online sınav olurken kesinti yaşanmadığı üniversiteleri araştırmalısınız.

Hepinize başarılı ve sağlıklı bir gelecek diliyoruz. Önemli duyurulardan haberdar olmak için bizi sosyal medya hesaplarımızdan takip edebilirsiniz.

Twitter: https://www.twitter.com/unibilgi
Instagram: https://instagram.com/unibilginet
Telegram: https://t.me/unibilginet
Youtube kanalı: https://youtube.com/c/unibilgivideo